Εκπαίδευση σκύλων

Σκύλος δούλος ή εργαλείο; Άνθρωπος αφεντικό, βασανιστική κυνοφιλική συνείδηση ή Μεσαίωνας; Και η μαγική λέξη είναι «Εκπαίδευση». Η λέξη που θα μας λύσει όλα τα προβλήματα. Με αυτή ο σκύλος μας θα μάθει να κυνηγάει, με αυτή θα σταματήσει να μας τρώει τα παπούτσια, με αυτή θα γίνει καλός φύλακας.

Και τα βιβλία γεμίζουν συμβουλές: «Όταν του λέμε μη και το ξανακάνει, τον χτυπάμε στο πρόσωπο με μια εφημερίδα».

Και οι φίλοι συνιστούν: «Τα έκανε στο χαλί; Να του τα τρίψεις στα μούτρα και να τον δείρεις».

Τα δόγματα οργιάζουν, οι «πεποιθήσεις» μάχονται η μία την άλλη και κάποιες φωνές όπως του John Fisher ακούγονται από λίγους και καταλαβαίνονται από λιγότερους.

Μέσα από τα γραφόμενά μας θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε φως (που ωστόσο ποτέ δεν θα είναι άπλετο) σε εκείνον τον σκοτεινό λαβύρινθο που λέγεται, τρόπος σκέψης του σκύλου. Θα προσπαθήσουμε και κάτι ακόμα, να γκρεμίσουμε εκείνα τα δόγματα και τις παλαιολιθικές αντιλήψεις που αγκιστρωμένα γερά στην συνείδηση των περισσότερων από εμάς, μας εμποδίζουν από την επίτευξη του ενός και μόνου σκοπού: Της αληθινής Κυνοφιλίας.

Ας αρχίσουμε λοιπόν εξετάζοντας τους ίδιους τους εαυτούς μας, με μία απλή ερώτηση: Γιατί δέρνουμε τον σκύλο μας; Πριν αρχίσετε το διάβασμα, σκεφθείτε, αν μπορείτε, κάποια λογική απάντηση.

Ωραία. Αν κατορθώσατε να βρείτε κάποια λογική απάντηση στην πιο πάνω ερώτηση, τότε γιατί δεν δέρνετε και τον παπαγάλο σας ή τη γάτα σας ή την αγελάδα σας ή τέλος πάντων οποιοδήποτε άλλο κατοικίδιο ή οικόσιτο ζώο;

Έπειτα, στ'αλήθεια πιστεύετε ότι είναι δυνατόν ο σκύλος σας να μάθει το οτιδήποτε με την κακομεταχείριση; Σίγουρα όχι, αλλά εκείνη την ώρα της ανυπακοής του, πραγματικά εκνευρίζεστε και οι φάπες είναι ένας τρόπος ξεσπάσματος, ψέματα; Ένα μπορώ να σας εγγυηθώ. Φωνάξτε μέχρι να κλείσει ο λαιμός σας και χτυπήστε τον μέχρι να ματώσουν τα χέρια σας και δεν θα καταφέρετε να εκτελέσει την απλούστερη των εντολών. Γιατί άραγε;

Σκεφθήκατε ποτέ εάν ο σκύλος σας αντιλαμβάνεται αυτά που του ζητάτε; Σκεφθήκατε ποτέ ποιος είναι ο μηχανισμός σκέψης του σκύλου;

Αναρωτηθήκατε ποτέ αν εσείς καταλαβαίνετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες του; Μήπως θα ήταν καλύτερα εμείς πρώτοι να καταλάβουμε τον σκύλο μας, αντί να προσπαθούμε να κάνουμε εκείνον να μας καταλάβει;

Τα τελευταία χρόνια, ένα καινούργιο «ρεύμα» εμφανίστηκε στο σκηνικό της εκπαίδευσης σκύλων. Οι ειδικοί του ρεύματος αυτού, ονομάστηκαν Dog Behaviour Cunselors, που θα μπορούσε να αποδοθεί στη γλώσσα μας σαν «Σύμβουλοι Συμπεριφοράς Σκύλων». Το πεδίο τους προσδιορίστηκε στο χώρο μεταξύ κτηνιάτρου και εκπαιδευτή και η δουλειά τους έμελλε να είναι η μελέτη της συμπεριφοράς του σκύλου και μέσα από αυτή τη μελέτη, η επέμβαση στη ρίζα του προβλήματος και κατά συνέπεια η εξάλειψη του ίδιου του προβλήματος.

Αυτά, εκεί όπου υπήρχαν προβλήματα συμπεριφοράς στον σκύλο. Όταν προβλήματα συμπεριφοράς δεν υπήρχαν και το ζητούμενο ήταν απλώς η εκμάθηση του σκύλου, τότε αυτοί οι άνθρωποι σημείωσαν θεαματικές επιτυχίες όχι βίαια αναγκάζοντας, αλλά πειθαναγκάζοντας το ζώο να εκτελέσει τις όποιες εντολές.

Βλέπουμε λοιπόν καθαρά ότι οι ειδικοί αυτοί, ουσιαστικά ασχολήθηκαν με το «πώς» και το «γιατί» των πράξεων του σκύλου ή για να το πούμε διαφορετικά με την ψυχολογία του.

Στο ερώτημα: «Πώς ο σκύλος θα κάνει ετούτο ή εκείνο», έθεσαν ένα καινούργιο: «Πώς θα κάνω τον σκύλο να θέλει να κάνει ετούτο ή εκείνο».

Αυτό το καινούργιο ερώτημα έγινε και ο ακρογωνιαίος λίθος των θεωριών τους, θυμίζοντάς μας πώς ένα αγόρι στην Αγγλία του περασμένου αιώνα, έπεισε τους φίλους του πώς μια βαρετή δουλειά, όπως είναι το βάψιμο του φράχτη, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μεγάλη ευχαρίστηση. Το αγόρι εκείνης της ιστορίας το έλεγαν Τομ Σώγιερ, εσάς πώς σας λένε; Θέλετε να διαπιστώσετε πόσο σωστή ή μάλλον σοφή ήταν η πρακτική του Τομ; Βγείτε αμέσως τώρα στον κήπο, στην βεράντα ή όπου αλλού έχετε το σκύλο σας και καλέστε τον κοντά σας. Μετά, χωρίς να του πείτε τίποτα προσπαθήστε να τον καθίσετε πιέζοντας με την παλάμη σας τα ισχία του. Θα διαπιστώσετε ότι ο σκύλος αντιστέκεται σε αυτή την πίεση στυλώνοντας τα πίσω του πόδια. Αφήστε τον για 1-2 λεπτά και ξαναπροσπαθήστε με άλλο τρόπο αυτή τη φορά. Πιάστε μαλακά το δέρμα στην περιοχή των ισχύων και σηκώστε το πίσω μέρος του σώματος του σκύλου 5-6 εκατοστά. Αφήστε τον αμέσως μαλακά. Τι λέτε λοιπόν, δεν είναι καλύτερα έτσι;

Όμως ήρθε η ώρα, από τις γενικότητες να περάσουμε στην ουσία. Μιλώντας λοιπόν για ουσία θα πρέπει να πιάσουμε το θέμα διαμόρφωσης σωστής συμπεριφοράς του σκύλου από την πολύ αρχή, γιατί σίγουρα δεν πιστεύετε ότι «η σωστή ηλικία του σκύλου για να αρχίσει εκ-παίδευση είναι οι έξι μήνες» έτσι δεν είναι; Η εκπαίδευση του σκύλου, με την ευρύτερη έννοια, αρχίζει σχεδόν από την μέρα που γεννιέται, και να πώς: Τις τρεις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους τα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι λίγα, αλλά σημαντικά. Πρώτα-πρώτα, ο χώρος που θα γεννήσει η σκύλα μας πρέπει να είναι κατάλληλος. Να αερίζεται επαρκώς, χωρίς όμως να δημιουργούνται επικίνδυνα, για την υγεία των κουταβιών, ρεύματα. Να έχει ησυχία, να τον κρατάμε πάντα στεγνό, να τον φτάνει το φως του ήλιου και το σημαντικότερο, να είναι πάντα καθαρός.

Κάνοντας αυτά και με μία επίσκεψη του κτηνιάτρου μας, εξασφαλίζουμε έναν σημαντικότατο παράγοντα: την υγεία τους. Το αμέσως σημαντικότερο σημείο που πρέπει να προσέξουμε είναι η διατροφή της σκύλας-λεχώνας. Η σκύλα σε αυτή τη φάση έχει ανάγκες αυξημένες γιατί εκτός από την ταλαιπωρία του τοκετού έχει και τον θηλασμό των κουταβιών της. Κάτι άλλο πολύ χρήσιμο που μπορούμε να κάνουμε σε αυτό το διάστημα είναι, στη διάρκεια των συχνών μας επισκέψεων στη φωλιά, να δίνουμε στα κουτάβια να μυρίζουν τα χέρια μας, μιας και η όσφρηση είναι σε αυτή την ηλικία η κυριότερη επαφή του κουταβιού με το περιβάλλον.

Το κουτάβι λοιπόν, από πολύ νωρίς μαθαίνει πώς θα γίνει ένα «καθωσπρέπει» μέλος της κοινωνίας του. Σε αυτή τη μάθηση συμβάλλει ένα γρύλισμα, ένα σπρώξιμο με τη μουσούδα ή ακόμα και τα αιχμηρά δόντια του πατέρα. Το αποτέλεσμα αυτής της πρώιμης εκπαίδευσης των κουταβιών φαίνονται στην κάθε αγέλη: υπακοή στον αρχηγό = αδιαίρετη αγέλη = περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης.

Βεβαίως ο σκύλος σας ποτέ δεν πρόκειται να κυνηγήσει με την αγέλη του ελάφια, όμως έχετε συνειδητοποιήσει ότι η αγέλη του πρόκειται να γίνετε εσείς και η οικογένειά σας; Γνωρίζετε ακόμα πως εσείς σαν διαφορετικό ον, δεν μπορείτε με κανένα τρόπο να του μάθετε αυτά που μόνο ένας όμοιος του μπορεί να του μάθει; Όμως, αν δεν μπορείτε εσείς να του τα μάθετε, μην στερείτε την ευκαιρία από το κουτάβι αλλά και από τον εαυτό σας να ζήσετε με ένα «καθωσπρέπει» σκύλο.

Η επαφή του πατέρα-σκύλου με τα κουτάβια θα είναι καθοριστική έστω και αν αυτό συνεπάγεται κάποιο ρίσκο για την σωματική ακεραιότητα των μικρών αλλά και για την τσέπη σας, εάν σκοπός σας είναι η πώληση των κουταβιών. Είναι αλήθεια ότι αυτή η επαφή ενέχει κινδύνους τραυματισμού ή ακόμα και θανάτωσης κάποιου κουταβιού, όμως ζυγίστε τα πράγματα και ξανασκεφθείτε το. Αφήστε τον πατέρα να πλησιάσει τα παιδιά του (σε αυτή την ηλικία θα τον αφήσει και η σκύλα) και για 2-3 μέρες έχετε το νου σας παρατηρώντας τον. Θα τον δείτε να αφήνει από τα δόντια του το μικρό αρσενικό που του «κουνήθηκε», μόνο όταν αυτός ο δεύτερος του δείξει καθαρά πως υποτάσσεται στη μεγαλειότητα του. Πάνω από όλα όμως θα δείτε πώς φροντίζει η Φύση τα πλάσματα της, γιατί εκεί έξω στα δάση της, αυτή μόνη της ξέρει τον σωστό τρόπο εκατομμύρια χρόνια τώρα.

Τώρα βέβαια θα μου πείτε ότι υπάρχουν και τεχνικές δυσκολίες, όπως π.χ. ο πατέρας να μην σας ανήκει και απλώς να ήρθε περιστασιακά για τα καθήκοντα του επιβήτορα. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορείτε να συμφωνήσετε από πριν με τον ιδιοκτήτη του σκύλου, εξηγώντας του ότι είναι και δικό του συμφέρον να μεγαλώσετε υγιή και κοινωνικά ζώα. Αν παρόλα αυτά δεν τα καταφέρετε, μπορείτε πάντα σαν τελευταία λύση να βρείτε στα κουτάβια σας έναν πατριό. Αυτός μπορεί να είναι ένας δικός σας αρσενικός, έστω και άλλης ράτσας, ή ακόμα και κάποιου φίλου.

Η λογική θα σας οδηγήσει στην σωστή επιλογή του θετού πατέρα. Αν δεν είναι της ίδιας ράτσας, ας μη διαφέρει και πάρα πολύ τουλάχιστον από πλευράς μεγέθους. Γιατί, φαντάζεστε ένα αρσενικό τσιουάουα να προσπαθεί να μάθει τρόπους σε κουτάβια Μολοσσών;

Προσέξτε ακόμα το υποψήφιο αρσενικό να μην είναι πολύ άγριο, κυριαρχικό ή άγαρμπο. Φυσικά, θεωρούμε περιττό να αναφέρουμε ότι απαραίτητη προϋπόθεση είναι η τέλεια υγεία του ζώου.

Όταν καταλήξετε στον πατριό, βάλτε τον κοντά στη φωλιά και αφήστε τη Φύση να κάνει τα υπόλοιπα. Μεταξύ μας, κανείς τους δεν θα καταλάβει την διαφορά.