Διάφορα είδη ενυδρείων

Ο καλλωπισμός του ενυδρείου είναι προσωπική αντίληψη και γούστο, χωρίς βέβαια να ξεχνάμε και τις ειδικές απαιτήσεις των ψαριών. Σε γενικές γραμμές ξεχωρίζουμε πέντε διαφορετικά είδη ενυδρείων - το κοινωνικό ενυδρείο, το ειδικό ενυδρείο, το ενυδρείο βιότοπος, το ολλανδικό φυτοενυδρείο και, τέλος, το ενυδρείο εκτροφής. Το τελευταίο δεν ταιριάζει απόλυτα σε αυτή τη σειρά. Γι' αυτό, θα αναθερθούμε λεπτομερέστερα στο κεφάλαιο περί εκτροφής ψαριών στα ενυδρεία. 
Στο κοινωνικό ενυδρείο ζουν συντροφικά, ψάρια και φυτά διαφορετικής προέλευσης και τρόπου ζωής. Τα ενυδρεία αυτού του είδους είναι και τα περισσότερο διαδεδομένα. Χωρίς υπερβολή, τα κοινωνικά ενυδρεία βρίσκονται στα περισσότερα σαλόνια. Ειδικά για τον αρχάριο, συνιστάται το ξεκίνημα με ένα κοινωνικό ενυδρείο. Για το λόγο αυτό, θα ασχοληθούμε με το κοινωνικό ενυδρείο εκτενέστερα. Πάντως, μερικοί προχωρημένοι ενυδρειανοί έχουν τη γνώμη ότι σκοπός δεν είναι η σωρηδόν τοποθέτηση ψαριών και φυτών σε μια λίμνη, άλλα η σωστή περιποίηση και φροντίδα ενός είδους ψαριών, σύμφωνα με τις ειδικές τους ανάγκες και την καταγωγή τους, σαν ένας βιότοπος που έχει αντιγραφεί από τη φύση. Πρέπει να ομολογήσω ότι, βλέποντας μερικά κοινωνικά ενυδρεία και την τόση άγνοια των δημιουργών τους, με έλουσε κρύος ιδρώτας, αν και αυτό δεν είναι λόγος απόρριψης των κοινωνικών ενυδρείων. 
Επίσης, δε συμφωνώ στη πίστη αντιγραφή της φύσης, γιατί, φτιάχνοντας ένα ειδικό ενυδρείο και προσπαθώντας να αντιγράψουμε με κάθε λεπτομέρεια τη φύση, θα εκπλαγούμε σαν δούμε πόσο διαφέρει από την προσωπική μας αίσθηση και το προσωπικό μας γούστο. 
Η δημιουργία ενυδρείου βασίζεται στο συμβιβασμό. Πρέπει να δώσουμε στο ψάρι ο,τι χρειάζεται και ταυτόχρονα να ικανοποιήσουμε τις δικές μας απαιτήσεις καλαισθησίας. Π.χ. για ένα ψάρι τρωγλοδύτη, ένα σκουριασμένο κουτί κονσέρβας στον πυθμένα του ενυδρείου θα ήταν ο παράδεισος, ενώ εμάς θα μας σοκάριζε ακόμη και η ιδέα της σκουριασμένης κονσέρβας. 
Αφού, λοιπόν, από την αρχή ξεκινάμε με παραχωρήσεις, γιατί να μη συνυπάρχουν π.χ. ένα φυτό ξιφίας Αμαζόνιου από τη Νότιο Αμερική και η υδρόβια κάλυξ από την Νότιο-ανατολική Ασία; Και γιατί το Neon να μην κολυμπά στην ίδια γυάλα με ένα Barbus; 
Πάντως, αυτό που προέχει είναι να φροντίζουμε ώστε η ανάπτυξη και η συμπεριφορά των ψαριών να είναι φυσιολογική. Αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί και σε ένα κοινωνικό ενυδρείο, αν από την αρχή προμηθευτούμε ψάρια που ταιριάζουν μεταξύ τους. 
Τα ψάρια δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τη συνομοταξία του γείτονα τους και ακόμη λιγότερο για το αν κατάγεται από τη Νότιο-ανατολική Ασία, την Αφρική ή τη Νότιο Αμερική. Αυτό που τα ενδιαφέρει είναι αν ο γείτονας έχει απαιτήσεις στην περιοχή τους, αν η νευρικότητα του τον ενοχλεί ή αν θέλει να τον κατασπαράξει. Για όλους αυτούς τους λόγους, η επιλογή του εξοπλισμού και του πληθυσμού ενός κοινωνικού ενυδρείου χρειάζεται μια κάπως προσεγμένη προκαταρκτική μελέτη. 
Κατά τη διαμόρφωση του κοινωνικού ενυδρείου, θα πρέπει να αξιοποιηθούν και οι τρεις ζώνες της λεκάνης - η περιοχή του πυθμένα, η μεσαία και η πάνω ζώνη του νερού. 
Κάθε ζώνη κρατάει τον πληθυσμό της και κανένα σμήνος δεν ενοχλεί το άλλο. Για καλύτερη εξυπηρέτηση του πληθυσμού, γίνεται διάρθρωση του ενυδρείου με υλικά διακόσμησης. Αποικίες φυτών και ζώνες ελεύθερης κολύμβησης εναλλάσσονται. Πολύ συχνά, βλέπει κανείς κοινωνικά ενυδρεία με μερικά διάσπαρτα φυτά. Αυτή η διάταξη, εκτός από την άσχημη εικόνα που δίνει, δεν εξυπηρετεί και τα ψάρια. Τα ψάρια χρειάζονται τις αποικίες φυτών σαν καταφύγιο. 
Σπουδαίο ρόλο παίζει και η διαμόρφωση του πυθμένα. Τα ψάρια που ζουν σε αυτή τη ζώνη, σχηματίζουν δικές τους περιφέρειες και θα μπορούσαμε με κάποια προσπάθεια να μορφώσουμε από την αρχή τα σύνορα, έτσι ώστε να ξεχωρίζουν οι διάφορες περιφέρειες. 
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι τα ψάρια της κάτω ζώνης θα αναζητήσουν ένα έδαφος που να ανταποκρίνεται στις συνθήκες ζωής τους. 
Τα Corydoras είναι συχνοί ένοικοι κοινωνικών ενυδρείων. Τα ψάρια αυτά - ομολογουμένως πολύ όμορφα και συνάμα χρήσιμα - επειδή αναζητούν την τροφή τους στο υπέδαφος, χρειάζονται μια άμμο ψιλή ποταμίσια ή τουλάχιστον πολύ ψιλό χαλίκι. Θα ήταν μεγάλο λάθος αν ο βυθός ήταν φτιαγμένος από σκληρό ηφαιστειογενές πέτρωμα, γιατί τα ψάρια τραυματίζονται εύκολα και πολύ γρήγορα ψοφάνε. 
Όπως βλέπετε, χωρίς μια μικρή προκαταρκτική μελέτη, δε γίνεται τίποτα. Όποιος θέλει κοινωνικό ενυδρείο, πρέπει να ξέρει από πριν τι ψάρια θα αγοράσει. Η σωστή επιλογή των ψαριών απαιτεί ορισμένες γνώσεις και αρκετή διαίσθηση. 
Όποιος πρωτογνωρίζει την ενυδρειολογία πρέπει να συμβουλευτεί έναν ειδικό, γιατί διαφορετικά θα χάσει μαζί με τα ψάρια και το ζήλο του για ενυδρεία. 
Για τους λόγους αυτούς, σας δίνουμε, πιο κάτω, μερικές συμβουλές για τη σύνθεση ενός κανονισμού. 
  1. Η διαλογή των ψαριών γίνεται ανάλογα με το νερό που υπάρχει (σκληρότητα, δείκτης pH και θερμοκρασία). 
  2. Τα σμηνόψαρα πρέπει να ζουν σε σμήνος. Είναι προτιμότερη μια μικρή ποικιλία, άλλα το κάθε σμήνος να έχει τουλάχιστον δέκα ψάρια του αυτού είδους. 
  3. Όχι περισσότερες ομάδες ψάρια που ζουν σε περιφέρειες, από όσες διαθέτει το ενυδρείο μας. 
  4. Αρπακτικά και ειρηνικά ψάρια δεν μπορούν να συνυπάρχουν. 
  5. Νευρικά και ήσυχα ψάρια δεν μπορούν να ζουν στην ίδια ζώνη. 
  6. Τα μεγάλα ψάρια ενοχλούν τα μικρά όταν έχουν τις ίδιες απαιτήσεις. 
Μιλήσαμε για τις τρεις ζώνες του ενυδρείου. Η επιλογή των ψαριών πρέπει να γίνει ανάλογα με τη ζώνη που προτιμούν. Η ζώνη του πυθμένα πρέπει να κρατηθεί για Corydoras που είναι ψάρια δοκιμασμένα για το κοινωνικό ενυδρείο και πολύ χρήσιμα, γιατί καθαρίζουν τον πυθμένα από τα υπόλοιπα της τροφής. Δυστυχώς, όμως, στα περισσότερα ενυδρεία υπάρχουν λίγοι αντιπρόσωποι αυτού του είδους, ενώ το πιο σωστό θα ήταν να αποτελούσαν ολόκληρο σμήνος. 
Αν κάποιος αποφεύγει τις δυσκολίες, θα μπορούσε να συμβιβαστεί με τα μικρόσωμα Pelvicachromis pulvher που είναι κατάλληλα για το κοινωνικό ενυδρείο, με την προϋπόθεση ότι θα φροντίσουμε για την αναπαραγωγή τους. Για το σκοπό αυτό, μια άδεια καρύδα από κοκοφοίνικα, με μια μικρή τρύπα για είσοδο, γεμάτη άμμο και θαμμένη στον πυθμένα, είναι αρκετή. Μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η καρύδα θα γίνει το παιδικό δωμάτιο. 
Μπροστά στην είσοδο αφήνουμε λίγο ελεύθερο χώρο, γιατί τα ψαράκια αυτά βγάζουν την άμμο έξω και τη συσσωρεύουν μπροστά στην είσοδο της φωλιάς. 
Ακόμη και το μικρο Lamprologus ocellatus είναι κατάλληλο για το κοινωνικό ενυδρείο και του αρκούν μόνο μερικά κελύφη σαλιγκαριών για να φτιάξει την φωλιά του. 
Η εκλογή ψαριών που ζουν στη μεσαία ζώνη είναι αρκετά εύκολη. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα είδη της οικογένειας με το όνομα Σαλμονίδες και ζουν κατά σμήνη, και με κάποια επιφύλαξη τα Barbus. 
Εδώ, ο κανόνας δεν είναι απόλυτος, γιατί όλα αυτά τα ψάρια λέμε ότι ζουν συνήθως στη μεσαία ζώνη. Δεν έχουν μόνιμη περιοχή όπως τα ψάρια βυθού ή τα αφρόψαρα. Βεβαίως υπάρχουν και πολλά είδη ψαριών που ζουν σε όλες τις ζώνες και είναι αγαπητά στα κοινωνικά ενυδρεία όπως τα Guppys και τα Platys. 
Στα καθαρά αφρόψαρα ανήκουν τα Pantodon buchholzi των οποίων όμως η φροντίδα απαιτεί μεγάλη εμπειρία. Άλλα, και άλλα, λιγότερο κωμικά ψάρια, προτιμούν την επάνω ζώνη (αν και τα συναντάμε και σε άλλες περιοχές), όπως π.χ. τα celebes. 
Αυτή η απαρίθμηση των ψαριών γίνεται σαν παράδειγμα γιατί, βεβαίως, υπάρχουν πάρα πολλά ψάρια κατάλληλα για κοινωνικό ενυδρείο. Ήθελα μόνο να τονίσω ότι, με μια σωστή εκλογή, μπορούμε να αξιοποιήσουμε, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, όλες τις ζώνες του ενυδρείου. Κοινωνικά ενυδρεία με τόσο διαφορετικά είδη ψαριών ακτινοβολούν από ζωντάνια και έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. 
Με το ειδικό ενυδρείο περιοριζόμαστε σε ένα είδος ψαριού, ή σε λίγα είδη ίδιας ομοταξίας. 
Τα ειδικά ενυδρεία εξοπλίζονται για να ικανοποιούν μόνον ειδικές απαιτήσεις και ταιριάζουν στα ψάρια που, εξαιτίας των απαιτήσεων και της συμπεριφοράς τους, θεωρούνται ακατάλληλα για κοινωνικά ενυδρεία. Οι αιτίες είναι διαφορετικές. Π.χ. πολύ μικρά ψαράκια χάνονται μέσα στο κοινωνικό ενυδρείο, ή έχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε νερό. Μερικά χρειάζονται μαλακό νερό, ενώ άλλα θέλουν όξινο. 
Επίσης, τα ψάρια που είναι πολύ δεμένα με το περιβάλλον τους, ανήκουν στα ειδικά ενυδρεία. Π.χ. τα Cichliden από το Μαλάβι ή τη λίμνη της Τανγκανίκας. Αυτά τα  Cichliden βρίσκονται διαρκώς γύρω από ένα βραχάκι ή από μερικές πέτρες. Εάν θέλουμε αυτά τα ψάρια, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις απαιτήσεις τους και να διαμορφώσουμε το ενυδρείο μας σύμφωνα με αυτές. 
Τέλος, κρατάμε σε ειδικό ενυδρείο, ψάρια επιθετικά ή αρπακτικά. Προχωρημένοι ενυδρειακοί προτιμούν τα ειδικά ενυδρεία και για έναν άλλο λόγο. Σε αυτά, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες αναπαραγωγής από ο,τι στα κοινωνικά ενυδρεία. 
Συνήθως, οι αρχάριοι ξεκινούν με ένα κοινωνικό ενυδρείο. Με την πάροδο του χρόνου, όταν αποφασίσουν για δεύτερο, τότε αυτό το διαμορφώνουν σαν ειδικό ενυδρείο. 
Βλέπετε, στο διάστημα αυτό, ανακαλύπτουν την αγάπη τους σε μια οικογένεια ή σε μια ομοταξία ψαριών. 
Το ενυδρείο βιότοπος είναι στην πραγματικότητα μια παραλλαγή του ειδικού ενυδρείου. Σε ένα ενυδρείο βιότοπος, ο ερασιτέχνης προσπαθεί να αναπλάσει με απόλυτη πιστότητα το φυσικό περιβάλλον των ψαριών. Όσο για τα φυτά και τα άλλα διακοσμητικά υλικά που χρησιμοποιεί, τα συναντάμε και στο φυσικό βιότοπο. 
Σε ένα ενυδρείο βιότοπος, κινούνται ψάρια όπως τα συναντάμε και στο φυσικό τους περιβάλλον. Όποιος ξεκινάει ένα ενυδρείο βιότοπο, πρέπει να έχει μεγάλη εμπειρία και να γνωρίζει τις συνθήκες που επικρατούν στο φυσικό βιότοπο. 
Το ολλανδικό ενυδρείο. Σε αυτό προτεραιότητα έχει η πλούσια και πολύπλευρη βλάστηση, που είναι και πολύ διακοσμητική. 
Οι φίλοι μας οι Ολλανδοί, σιγά - σιγά, του έδωσαν τέτοια τελειότητα, που το ολλανδικό ενυδρείο έγινε έννοια και ορισμός. 
Ένας τέτοιος υποβρύχιος κήπος, όπου τα χρώματα και οι μορφές των φυτών εναλλάσσονται αρμονικά, αποτελεί μια εντυπωσιακή διακόσμηση και είναι το όνειρο κάθε ερασιτέχνη. 
Ο εξοπλισμός και η διαμόρφωση του ολλανδικού ενυδρείου κοστίζουν πάρα πολύ και προϋποθέτουν σεβαστή εμπειρία στην καλλιέργεια των υδροβίων φυτών. Η φροντίδα του απορροφά πολύ χρόνο. 
Το ολλανδικό ενυδρείο ήταν και είναι δουλειά των ειδικών. Ακόμη και έμπειροι ερασιτέχνες έσπασαν πάνω του τα μούτρα τους. Γι αυτό, ο αρχάριος ας κρατηθεί μακριά.