Το όξινο νερό - ενυδρεία

Διαπιστώσαμε ότι και το πιο διαυγές φυσικό νερό, δεν είναι χημικά καθαρό. Περιέχει διαλύματα διάφορων σωμάτων, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητά του. Αυτά τα σώματα δεν είναι υπεύθυνα μόνο για το αν το νερό είναι σκληρό ή μαλακό, άλλα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό και τη φυσική αντίδραση του νερού. Δηλαδή, εάν το νερό είναι όξινο, ουδέτερο, ή αλκαλικό. Αυτή τη φυσική αντίδραση του νερού, μας τη δίνει ο δείκτης pH. Και γι αυτόν που θέλει να τα ξέρει καλύτερα - η φυσική αντίδραση του νερού εξαρτάται από την αναλογία ισορροπίας των αρνητικά φορτισμένων ιόντων του υδροξειδίου (OH - )και των θετικά φορτισμένων ιόντων του υδρογόνου (H + ). 
Όξινα και αλκαλικά διαλύματα έχουν την ιδιότητα, πολύ ή λίγο, να αποσυντίθενται. Κατά την αποσύνθεση, τα όξινα διαλύματα ελευθερώνουν τα ιόντα του υδρογόνου (H) και τα αλκαλικά ιόντα του υδροξειδίου (OH). Όταν τα ιόντα του υδρογόνου και τα ιόντα του υδροξειδίου ισορροπούν, τότε το νερό είναι ουδέτερο, δηλαδή δεν αντιδρά ούτε όξινα ούτε αλκαλικά. 
Σε ένα λίτρο νερό υπάρχουν συνολικά 10 (-14) γραμμάρια ιόντων υδρογόνου και υδροξειδίου. Όταν το νερό είναι χημικά καθαρό, δηλαδή ελεύθερο από στοιχεία που το κάνουν σκληρό, και ελεύθερο από το ανθρακικό οξύ της ατμόσφαιρας, τότε τα ιόντα του υδρογόνου και του υδροξειδίου βρίσκονται σε ισορροπία. 
Ένα λίτρο χημικά καθαρό νερό περιέχει 10(-7) γραμμάρια ιόντα υδρογόνου και 10(-7) γραμμάρια υδροξειδίου. 
Την πυκνότητα υδρογόνου μας δίνει ο δείκτης pH. Η σκάλα μέτρησης του pH είναι από 1 - 14. Ο δείκτης pH 7 μας δίνει το σημείο ουδετερότητας. 
Όταν ο δείκτης pH είναι μικρότερος του 7, τότε το νερό είναι όξινο. Εάν ο δείκτης pH είναι μεγαλύτερος του 7, τότε το νερό αντιδρά αλκαλικά. Στο φυσικό νερό, ο δείκτης pH βρίσκεται από την σοτική αναλογία του ανθρακικού οξέως και του ανθρακικού ασβεστίου. Όταν το ελεύθερο ανθρακικό οξύ στο νερό, διαλύει το ασβέστιο, είναι δηλαδή μαλακό, τότε χρειάζεται πολύ λίγο ανθρακικό οξύ για να διαλυθεί το ασβέστιο. 
Όσο σκληρότερο είναι το νερό, τόσο περισσότερο ελεύθερο ανθρακικό οξύ χρειάζεται για να διαλυθεί το ασβέστιο. 
Στην πράξη, είναι βασικό να γνωρίζει κανείς, ότι στο μαλακό νερό ο δείκτης pH δεν είναι σταθερός. Όσο σκληρότερο γίνεται το νερό, τόσο λιγότερα άλματα κάνει ο δείκτης pH. 
Που οφείλεται αυτό; Όπως διαπιστώσαμε, το νερό χρειάζεται πολύ λίγες ποσότητες ανθρακικού οξέος για να διαλυθεί το ασβέστιο. Εάν, όμως, σε ένα ενυδρείο με μαλακό νερό υπάρχουν πολλά φυτά, των οποίων η αφομοίωση αυξάνει με το ηλιακό φως, αυτά απορροφούν το ανθρακικό οξύ, και στο νερό έχουμε ανθρακικό ασβέστιο που κατακάθεται. Σαν αποτέλεσμα όλων αυτών, μεγαλώνει πολύ γρήγορα ο δείκτης pH και το νερό γίνεται αλκαλικό. Η αύξηση του pH μπορεί μάλιστα να ξεπεράσει και τα ανεκτά, για τα ψάρια, όρια του pH 9,2. Αυτό το νερό καυτηριάζει τα ευαίσθητα βράγχια και τα πτερύγια και, εάν μείνουν αβοήθητα, τα ψάρια ψοφάνε. Ο κίνδυνος της αλκαλικής ασθένειας υπάρχει μόνο στο μαλακό νερό. 
Τα ανεκτά όρια για τα ψάρια είναι 4,0 pH - 9,2 pH. Όλα τα ψάρια όμως δεν μπορούν να ζήσουν σε όλο το φάσμα. Τα περισσότερα τροπικά ψάρια κατάγονται από περιοχές με δείκτη pH 5,5 - pH 7,5. 
Επίσης, υπάρχουν τα πολύ όξινα μαύρα νερά και τα πολύ αλκαλικά ανθρακικού νατρίου, στις λίμνες της Ανατολικής Αφρικής. 
Η διαπίστωση του δείκτη pH στο ενυδρείο, είναι λίγο δυσκολότερη από τη σκληρότητα. Γίνεται με ένα διάλυμα - δείκτη το οποίο ανάλογα με το pH, παίρνει διαφορετικά χρώματα. Το εμπόριο προσφέρει το διάλυμα μαζί με ένα δοκιμαστικό σωλήνα και ένα δείγμα χρωμάτων. Ο δοκιμαστικός σωλήνας γεμίζεται μέχρι την ένδειξη με νερό του ενυδρείου και ανάλογα με τις οδηγίες προσθέτουμε τις απαιτούμενες σταγόνες του διαλύματος. Μετά παραβάλλουμε το χρώμα που πήρε το νερό με το δείγμα χρωμάτων και διαπιστώνουμε το pH. Υπάρχουν ακόμη δοκιμαστικές ταινίες από χαρτί τις οποίες βουτάμε στο νερό και παίρνουν, ανάλογα με το pH, διάφορα χρώματα. Παραβάλλουμε το χρώμα της ταινίας με το δείγμα χρωμάτων και βρίσκουμε τον pH του νερού. 
Η ακριβής μέτρηση του pH γίνεται και με ηλεκτρονικό όργανο. Βάζουμε το ηλεκτρόδιο μέτρησης στο νερό και διαβάζουμε στο όργανο τον pH. Αυτά τα όργανα είναι πολύ ακριβά.