• Οι τετράποδοι φίλοι μας

Λίγη βιολογία - καναρίνια

Πτηνά
Λίγη βιολογία - καναρίνια

Το καναρίνι είναι όπως όλα τα πουλιά ένα θερμόαιμο σπονδυλωτό, που το σώμα του καλύπτεται στο μεγαλύτερο μέρος του από φτερά. Έχει δυο πόδια ενώ τα μπροστινά άκρα εξελίχτηκαν σε φτερούγες. 
Όλα τα πουλιά πρέπει να έχουν κάποια συγκεκριμένη σωματική διάπλαση, για να μπορούν να πετούν. Κατ' αρχήν το σώμα τους έχει αεροδυναμικό σχήμα και πάνω σε αυτό φυτρώνει το φτέρωμα. Επίσης τα φτερά τους κινούνται σε τρόπο που να ελέγχεται η ταχύτητα και η διεύθυνση της πτήσης. 
Το πουλί μπορεί να φτερουγίζει, να εκτείνει τις φτερούγες η να τις κρατάει σφιχτά κολλημένες στο σώμα του και έτσι να απογειώνεται, να προσγειώνεται η να γλιστράει μέσα στον αέρα. Πάντως μόνο το πτέρωμα και οι φτερούγες δεν θα έκαναν δυνατή τη πτήση. 
Ολόκληρος ο σκελετός είναι σταθερός άλλα εξαιρετικά ελαφρός, γιατί μερικά κόκαλα είναι εσωτερικά άδεια. Από τους ισχυρούς πνεύμονες ξεκινούν επιπλέον θύλακοι αέρα, λεπτοί άδειοι ασκοί, που βρίσκουν χώρο ανάμεσα στα κόκαλα και τους μύες. Κατά την εισπνοή αυτοί οι αερόσακοι γεμίζουν και το πουλί μπορεί να "φουσκώσει". Η μεγάλη ποσότητα αέρα που δίνει στο σώμα του άνωση, τα ελαφρά κενά κόκαλα που εξοικονομούν βάρος, οι δυνατοί μύες των πτερούγων και τα φτερά, όλα αυτά κάνουν το πουλί ικανό να πετάξει. 
Όπως όλα τα θερμόαιμα ζώα έτσι και το καναρίνι ρυθμίζει τη θερμοκρασία του, που είναι γύρω στους 41 βαθμούς, μόνο του. Έτσι η εσωτερική του θερμοκρασία δεν καθορίζεται από την εξωτερική όπως συμβαίνει με τα ψυχρόαιμα. 
Όταν κάνει ζέστη το δροσίζει ο αέρας που μπαίνει στους αερόσακους. 
Επιπλέον, το φτέρωμα του πουλιού κολλάει σφιχτά επάνω στο σώμα. Έτσι δεν υπάρχει μονωτικό στρώμα αέρα ανάμεσα στο δέρμα και τα φτερά και μπορεί να διαφεύγει η θερμότητα του σώματος. 
Τα πουλιά δεν έχουν ιδρωτοποιούς αδένες όπως οι άνθρωποι και αποβάλουν την υγρασία μεσώ του ράμφους το οποίο αφήνουν ανοιχτό όταν κάνει μεγάλη ζέστη - "χάσκουν". 
Πολύ καλά εξοπλισμένο είναι το σώμα των πουλιών και κατά του κρύου. 
Όταν φουσκώνουν τα φτερά, μπαίνει άφθονος αέρας ανάμεσα σε αυτά και στο δέρμα. Αυτό το στρώμα του αέρα δεν αφήνει να διαφύγει η θερμότητα του σώματος στο περιβάλλον. 
Η σχετικά υψηλή θερμοκρασία του σώματος και ο γρήγορος ρυθμός της καρδιάς των πουλιών καταναλώνουν πολλή ενέργεια. Για να έχει πάντα αποθέματα ενέργειας ένα πουλί πρέπει να τρώει τροφή ίση με το ένα τρίτο περίπου του βάρους του σώματος. 
Το ράμφος των πουλιών δείχνει για ποιο είδος τροφής έχει εξειδικευτεί το κάθε είδος. Το καναρίνι που ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των σπίνων έχει σκληρό κωνικό ράμφος που είναι ιδανικό για να σπάει σπόρους. Επιπλέον τα καναρίνια έχουν δυνατούς γναθικούς μυς και έκτακτο οισοφάγο με πρόλοβο, που μπορούν να αποθεώσουν τους σπόρους που έφαγαν. 
Οι σπόροι αλέθονται μετά στο μυώδες στομάχι μαζί με πετραδάκια. 
Αντίθετα με τα θηλαστικά τα πουλιά έχουν μια μόνο έξοδο για τις εκκρίσεις των νεφρών και του εντέρου, δηλαδή κόπρανα και ούρα. Τα δυο συστήματα, έντερο και νεφρά, καταλήγουν στην αμάρα. Τα πουλιά δεν έχουν ουροδόχο κύστη για να μειώνεται στη πτήση το βάρος του σώματος. 
Τα δυο νεφρά φιλτράρουν το αίμα, επιστρέφουν πολύ περισσότερο νερό από ότι τα νεφρά των θηλαστικών και αφήνουν ούρα παχύρρευστα. 
Το άσπρο που βλέπουμε στις κουτσουλιές είναι τα ούρα. Η αμάρα είναι ταυτόχρονα και το γενετήσιο τρήμα. 
Τα καναρίνια έχουν δυνατά, κοντά πόδια, ευκίνητες αρθρώσεις και τέσσερα δάχτυλα από τα οποία το ένα κατευθύνεται προς τα πίσω. Αυτή η διάταξη των δαχτύλων λέγεται "πόδια κλαδοκαθίσματος", γιατί τα δάχτυλα είναι προσαρμοσμένα τέλεια για να πιάνουν τα κλαδιά. 
Όταν πιάνει το κλαδί τα κυρτά και τα κοίλα μέρη των μυών των δακτύλων μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο και το καναρίνι πρέπει να τα χωρίσει καταβάλλοντας δύναμη για να μπορέσει να απλώσει πάλι τα δάκτυλά του. 
Όταν κάθεται χαλαρωμένο, τα δάκτυλα πιάνουν το κλαδί. Γιαυτό δεν πέφτει από το δέντρο όταν κοιμάται - έχει "μανταλώσει" το κλαδί. 
Στο έδαφος, τα καναρίνια δεν τρέχουν όπως εμείς, όταν κινούνται προς τα μπροστά, άλλα φτερουγίζουν πάνω στις αρθρώσεις των ποδιών, πηδώντας ταυτόχρονα με τα δυο πόδια προς τα μπροστά. 
Τα καναρίνια, όπως και άλλα πουλιά, έχουν στα πόδια την αίσθηση της δόνησης, που στη φύση τους επιτρέπει να αντιλαμβάνονται και την παραμικρή κίνηση του συνήθως παλλομένου μέρους που κάθονται. 
Επειδή μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε "εχθρικές" και φυσικές αίτιες, τον αέρα ας πούμε, της κίνησης του κλαδιού, η αίσθηση της δόνησης χρησιμεύει ως σήμα κινδύνου. Η εξαιρετικά γρήγορη κίνηση, η αιώρηση στον αέρα, απαιτούν μια φανταστική αίσθηση της ισορροπίας για να μη γίνονται συνέχεια ατυχήματα. 
Πραγματικά η αίσθηση της ισορροπίας, που έχει την έδρα της στο εσωτερικό του αυτιού, είναι από τις πιο αναπτυγμένες στο πουλί. Του επιτρέπει να αιωρείται με το κεφάλι προς τα κάτω πάνω σε λεπτά παλλόμενα κλαδιά, χωρίς τον κίνδυνο να χάσει την ισορροπία του. 
Η όραση είναι η δεύτερη πιο σημαντική αίσθηση των πουλιών. Είναι "οπτικά ζώα" όπως οι άνθρωποι. Το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών για το περιβάλλον το παίρνουν με τα μάτια. 
Ένας ακόμα λόγος γιατί πολλά αρσενικά πουλιά είναι πολύχρωμα και έχουν ωραία σχέδια, είναι το γεγονός ότι τα πουλιά βλέπουν τα χρώματα, ακόμα και τις ελάχιστες διαφορές τους. Με τη πλευρική διάταξη των ματιών της κεφαλής έχουν μεγάλο οπτικό πεδίο. 
Πάντως με κάθε μάτι βλέπουν διαφορετικές εικόνες, ενώ με τα δυο μάτια βλέπουν μόνο μια μικρή περιοχή. 
Η οξύτητα της όρασης των πουλιών είναι καλύτερη από των ανθρώπων. 
Ενώ ο άνθρωπος βλέπει 16 εικόνες το δευτερόλεπτο το καναρίνι βλέπει πάνω από 100. Λιγότερο καλή είναι η ακοή τουλάχιστον συγκριτικά με άλλα ζώα. 
Τα καναρίνια πιάνουν τις συχνότητες 100 - 13000Ηz - ελάχιστο πλάτος αν σκεφτούμε το αντίστοιχο των σκύλων (μέχρι 40000Ηz) η των χάμστερ (μέχρι 35000Ηz). 
Πάντως τα καναρίνια μπορούν να διακρίνουν τη σειρά των τόνων και να τους απομνημονεύσουν, έχουν καλή αίσθηση του ρυθμού. 
Με τη βοήθεια της το αρσενικό καναρίνι διακρίνει τα άλλα αρσενικά από το κελάηδημα τους αν και δεν τα έχει δει ποτέ. 
Ξέρουμε ότι τα καναρίνια των γειτονικών περιοχών συνηθίζουν το ένα το άλλο μετά από μερικές ημέρες. 
Αν έρθει στη περιοχή τους ένα καναρίνι με το ίδιο κελάηδημα τα αρσενικά, που μόλις πριν ήταν ειρηνικά, γίνονται αμέσως επιθετικά. Το κελάηδημα που εμείς ακούμε σαν ίδιο, τα καναρίνια το ξεχωρίζουν από των γειτόνων τους η το δικό τους. 
Η όσφρηση αντίθετα είναι πολύ λίγο αναπτυγμένη. Τα περισσότερα πουλιά δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη μυρωδιά, που εξάλλου θα ήταν περιττή, γιατί τα πουλιά δεν αναγνωρίζονται με την όσφρηση. 
Με τη γεύση αποφασίζουν ποια τροφή τρώγεται και ποια όχι. Τα καναρίνια δοκιμάζουν τις άγνωστες τροφές αν τους "πηγαίνουν" στο μάτι. Μετά αποφασίζουν, αν η καινούρια τροφή είναι κατάλληλη η όχι. 
Το περίφημο κελάηδημα των καναρινιών παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή και την αναπαραγωγή τους. 
Το φωνητικό όργανο δεν βρίσκεται στο λάρυγγα, άλλα εκεί που η τραχεία χωρίζεται στους βρόγχους. Το σημείο αυτό λέγεται σύριγγα. Μια λεπτή μεμβράνη στην εσωτερική μεριά της σύριγγας πάλλεται όταν εκπνέουν και δημιουργούνται οι ήχοι. 
Από απόψεως κατασκευής θα μπορούσαν να κελαηδούν και τα θηλυκά καναρίνια, άλλα αυτό το κάνουν σπάνια και γιαυτό κατοικίδια καναρίνια είναι κατά κανόνα τα αρσενικά.